Z uwagi na przypadającą na rok 2024 70. rocznicę przyjęcia Konwencji haskiej o ochronie dóbr kulturalnych w czasie konfliktu zbrojnego oraz 25. rocznicę przyjęcia Drugiego Protokołu do niej, Akademia Marynarki Wojennej w Gdyni wraz z Partnerami organizuje w Gdyni konferencję naukową poświęconą zagrożeniom i wyzwaniom w obszarze ochrony dziedzictwa kulturowego w czasie konfliktu zbrojnego.

Powyższy pomysł zyskał pozytywną ocenę w ramach konkursu „Doskonała Nauka II” i otrzymał dofinansowanie z Ministerstwa Edukacji i Nauki.

Podstawowym celem konferencji jest pogłębiona analiza zobowiązań traktatowych w zakresie ochrony dóbr kultury w czasie konfliktu zbrojnego, ich interpretacja w kontekście zmiany oblicza prowadzonych walk i zurbanizowanego teatru działań oraz związanych z tym nowych zagrożeń i wyzwań dla osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo zabytków i zbiorów. Impulsem do prezentacji wyników badań w powyższym zakresie są przypadające na rok 2024 rocznice przyjęcia powyższych traktatów (70. Konwencji haskiej i 25. Drugiego Protokołu), jak i wydarzenia w Ukrainie, które stawiają pytania o aktualność i adekwatność przyjętych rozwiązań prawnych, stopień ich właściwej implementacji do prawa krajowego oraz realizacji w praktyce.

Przedmiotowy zakres analiz będzie szeroki – od analizy formalnoprawnej tekstów prawnych, przez ocenę stopnia przygotowania osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo obiektów zabytkowych i zbiorów do wykonywania ustawowych zadań obronnych czy znaczenie ochrony dóbr kultury w działaniach sił zbrojnych (standardy NATO i doświadczenia z ostatnich konfliktów zbrojnych i operacji wojskowych) po implikacje konfliktu w Ukrainie i szanse związane z wykorzystaniem nowych technologii w obszarze ochrony dziedzictwa kultury.

Z uwagi na wielosektorowość wyzwań w zakresie ochrony dóbr kultury w czasie konfliktu zbrojnego i chęć prowadzenia szerokiego dyskursu naukowego konferencja będzie miała charakter interdyscyplinarny, pozwalając na wymianę poglądów i konstruktywny dialog przedstawicieli świata nauki (nauki o bezpieczeństwie, nauki prawne, ochrona dziedzictwa i konserwacja zabytków) – zarówno teoretyków, jak i praktyków, a także reprezentantów sił zbrojnych i służb mundurowych, administracji publicznej oraz personelu odpowiedzialnego za bezpieczeństwo obiektów zabytkowych i zbiorów. Umożliwi to wielopłaszczyznową analizę zagadnień oraz ułatwi formułowanie wniosków i zaleceń służących doskonaleniu krajowego systemu ochrony dóbr kultury.

Przedsięwzięcie zostanie zrealizowane w szerokim partnerstwie merytoryczno-instytucjonalnym. Partnerami strategicznymi konferencji są Instytut Bezpieczeństwa Dziedzictwa i PKN ICOMOS. Do grona partnerów wydarzenia dołączyli: Narodowy Instytut Dziedzictwa, Narodowy Instytut Muzeów, Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków, Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej, Międzynarodowe Centrum Kultury, Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków, Muzeum Zamkowe w Malborku, Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni, Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku, Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska Politechniki Gdańskiej, Stowarzyszenie Archiwistów Polskich.

Planowane są następujące panele konferencyjne:

1. Interpretacja międzynarodowych zobowiązań państw wynikających z Konwencji Haskiej
   z 1954 r. i Drugiego Protokołu do niej z 1999 roku w świetle współczesnych wyzwań i zagrożeń.
2. Obowiązki właścicieli, zarządców i użytkowników obiektów zabytkowych na wypadek wojny – ocena stopnia przygotowania.
3. Realizacja zadań personelu instytucji gromadzących dobra kultury w obszarze planowania i przygotowania ochrony na czas konfliktu zbrojnego.
4. Współczesna okupacja a obowiązki w zakresie ochrony dóbr kultury na terenach okupowanych.
5. Profesjonalizacja szkolenia osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo obiektów zabytkowych i zbiorów.
6. Miejsce i rola obrony cywilnej w procesie ochrony dóbr kultury w czasie konfliktu zbrojnego.
7. Zmiana paradygmatu ochrony dóbr kultury w NATO i Siłach Zbrojnych RP.
8. Ochrona dóbr kultury w międzynarodowych operacjach wojskowych – Lessons Learned.
9. Wpływ współpracy międzynarodowej na ochronę dóbr kultury na teatrze działań zbrojnych i na terenach post-konfliktowych.
10. Doświadczenia ukraińskie w zakresie ochrony dóbr kultury w rejonie działań zbrojnych.
11. Nowy krajowy plan ochrony zabytków na wypadek wojny i sytuacji kryzysowych.
12. Ochrona niematerialnego dziedzictwa w prawie międzynarodowym konfliktów zbrojnych
    – jak wypełnić lukę w regulacjach traktatowych?
13. Najnowsze technologie służące zabezpieczaniu dóbr kultury w obliczu wojny.

Szerzej zob. https://odk.amw.gdynia.pl/konferencje/